یبوست یکی از مشکلات شایع و آزار دهنده در دوران بارداری است که بسیاری از مادران با آن دست و پنچه نرم می‌کنند. شناخت دقیق دلایل، علائم و روش‌های درمانمی یبوست بارداری به مادران کمک می‌کند تا با بهره گیری از راهکارهای مناسب این مشکل را مدیریت کرده و از بروز عوارض پیشگیری کنند. در مقاله متخصص زنان و زایمان کرمان برای مدیریت بهتر این دوران با علائم و درمان یبوست بارداری بیشتر آشنا خواهید شد.
یبوست چیست؟
یبوست در بارداری از چه زمانی شروع می‌شود؟
یبوست یکی از مشکلات رایج در دوران بارداری است که بیشتر در سه ماهه دوم بارداری اتفاق می‌افتد. زمانی که تعداد دفعات اجابت مزاج به کمتر از سه بار در هفته برسد یبوست محسوب می‌شود. هورمون های بارداری باعث کند شدن عملکرد دستگاه گوارش و کاهش حرکات روده می‌شوند و دفع مدفوع را دشوار و دردناک می‌کند. مصرف مکمل‌های ویتامین بارداری که حاوی آهن هستند نیز می‌تواند این وضعیت را تشدید کند.
علت یبوست در بارداری چیست؟
یبوست در دوران بارداری به عوامل مختلفی بستگی دارد. به برخی از مهم‌ترین دلایل در ادامه اشاره کرده‌ایم:
- افزایش هورمون پروژسترون: در دوران بارداری سطح هورمون پروژسترون در بدن افزایش می‌یابد. این هورمون باعث شل شدن عضلات صاف از جمله عضلات معده و روده می‌شود. بنابراین حرکت مواد غذایی در روده‌ها کندتر شده و غذا مدت بیشتری در روده باقی می‌ماند که این موضوع باعث می‌شود کولون مقدار بیشتری آب از مواد غذایی جذب کند و مدفوع خشک و سفت شود که می‌تواند دفع را دشوار و دردناک کند.
- افزایش اندازه جنین: با رشد جنین رحم بزرگ‌تر و سنگین‌تر می‌شود و به روده‌ها فشار وارد می‌کند. این فشارعبور مواد زائد را دشوارتر می‌کند و احتمال بروز یبوست را افزایش می‌دهد.
- مصرف مکمل‌های آهن: مکمل‌های آهن که برای تقویت خون رسانی و تامین اکسیژن مادر و جنین استفاده می‌شوند می‌توانند برعملکرد باکتریهای مفید روده تاثیر منفی بگذارند و باعث کاهش توانایی روده در تجزیه مواد غذایی و نرم کردن مدفوع شوند. کمبود مایعات نیز این مشکل را تشدید کرده و یبوست را ایجاد می‌کند.
- سبک زندگی: رژیم غذایی نامناسب، مصرف ناکافی فیبر، کمبود مایعات و فعالیت بدنی کم از دیگر عوامل موثر بر یبوست در بارداری هستند. یک سبک زندگی سالم از جمله تغذیه مناسب، نوشیدن کافی آب و تحرک کافی می‌تواند در پیشگیری و کاهش یبوست در دوران بارداری موثر باشد.
یبوست در بارداری خطرناک است؟
یبوست در بارداری باعث ناراحتی و احساس ناخوشایندی در مادر می‌شود اما معمولاً تهدیدی برای سلامتی مادر و جنین ایجاد نمی‌کند. در موارد شدید فشار زیاد ناشی از یبوست ممکن است منجر به مشکلاتی از جمله بواسیر یا شکاف مقعدی شود که این وضعیت به دلیل فشار زیاد به وریدهای طراف مقعد ایجاد می‌شود و درد و ناراحتی زیادی برای مادر به همراه دارد.
با این حال خوشبختانه این مشکلات عموماً خطرناک نیستند و با انجام برخی تغییرات در سبک زندگی و استفاده از روش‌های مناسب می‌توان به میزان قابل توجهی یبوست را کاهش داد.
علائم یبوست در بارداری
یبوست در بارداری معمولاً به تدریج شروع شده و باگذر زمان شدت می‌یابد. برخی از علائم رایج یبوست بارداری شامل موارد زیر است:
کاهش دفعات دفع مدفوع
یکی از اولین علائم یبوست کاهش تعداد دفعات دفع مدفوع است. در حالت طبیعی فرد باید حداقل 3 بار در هفته دفع داشته باشد اما در بارداری به دلیل کاهش حرکت روده‌ها تعداد دفع کاهش می‌یابد.
دفع مدفوع سفت و خشک
به دلیل کاهش تحرک روده‌ها و جذب بیشتر آب مواد غذایی توسط کولون، مدفوع سفت و خشک می‌شود که این وضعیت باعث دشواری و درد هنگام دفع مدفوع می‌شود.
نفخ و سنگینی در شکم
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
درد در ناحیه شکم یا مقعد
فشار ناشی از تجمع مدفوع با تلاش برای دفع آن می‌تواند باعث درد در ناحیه شکم و مقعد شود. این درد گاهی با احساس گرفتگی یا انقباضات شکمی همراه است.
علائم یبوست در سه ماهه اول به دلیل تغییرات هورمونی ممکن است خفیف‌تر باشد اما با افزایش فشار رحم در سه ماهه دوم و سوم این علائم شدیدتر می‌شوند. در صورت شدید شدن این علائم بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
درمان‌های خانگی یبوست بارداری
یبوست و مشکلات آن از دردسرهای دوره بارداری است. عواملی مانند تغییرات هورمونی، مصرف مکمل‌های آهن وغیره دلایل یبوست در این دوران هستند. با این حال می‌توان این مشکل را با کمک راهکارهای خانگی تا حد زیادی بهبود بخشید:
- مصرف فیبر بیشتر
مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند نان و غلات کامل، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات تازه یا نیم پز، کیوی و آلو به دفع راحت‌تر کمک می‌کند. از مصرف مواد غذایی فرآوری شده مانند نان سفید، برنج سفید و ماکارونی اجتناب کنید.
- وعده‌های غذایی کوچک تر
به جای وعده‌های حجیم، وعده غذایی سبک را در برنامه غذایی خود قرار دهید تا از انباشت مواد غذایی در دستگاه گوارش جلوگیری شود.
- نوشیدن مایعات
روزانه حدود 8 لیوان آب یا مایعات مصرف کنید. آب آلوچه به دلیل خواص ملینی بسیار موثر است و می‌تواند به کاهش یبوست کمک کند.
- زمان بندی توالت رفتن
پس از مصرف غذا و فیبر، زمانی را برای استفاده از توالت اختصاص دهید و از استرس در این مواقع پرهیز کنید.
- قطع نکردن مکمل‌ها
مکمل‌های بارداری مانند آهن ممکن است باعث تشدید یبوست شوند برای تغییر نوع یا میزان مصرف مکمل‌ها قبل از قطع کردن با پزشک مشورت کنید.
- ورزش منظم
انجام ورزش روزانه حتی پیاده روی به مدت 10 دقیقه می‌تواند به بهبود حرکات روده کمک کند.
- مصرف مکمل فیبر
با مشورت پزشک از مکمل های فیبری مانند پسیلیوم استفاده کنید و مصرف را به تدریج افزایش دهید.
- مصرف پروبیوتیک‌ها
مصرف ماست که حاوی پروبیوتیک است می‌تواند باکتریهای مفید روده را فعال کرده و هضم غذا را راحت‌تر کند.
این روش‌ها تنها چند مورد از درمان یبوست بارداری بودند و می‌توانند یبوست در بارداری را به طور موثر کاهش داده و از بروز عوارض پیشگیری کنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
- حالت تهوع شدید
- درد غیرمعمول
- استفراغ مداوم
- یبوست طولانی‌مدت
- وجود خون در مدفوع
- عدم بهبود پس از مصرف ملین
نتیجه گیری
یبوست در دوران بارداری اگرچه مشکلی شایع و ناخوشایند است اما با سبک زندگی سالم و رعایت توصیه‌های تغذیه‌ای قابل پیشگیری و درمان است. مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر، نوشیدن مایعات کافی، فعالیت‌های منظم و توجه به علائم بدن می‌تواند تا حد زیادی این مشکل را کاهش دهد. در صورت ادامه علائم یا شدت یافتن آن‌ها به پزشک مراجعه کنید. توجه و مراقبت مناسب در این دوران به کاهش و پیشگیری مشکلات گوارشی کمک می‌کند و باعث آرامش و سلامت مادر و نوزاد می‌شود.
