بارداری پوچ یا بارداری بدون جنین یکی از شایع‌ترین دلایل سقط جنین در مراحل اولیه بارداری است و نیمی از موارد سقط را شامل می‌شود. در این وضعیت لانه گزینی تشکیل کیسه جنینی در رحم رخ می‌دهد اما رشد و تکامل جنین به طور ناگهانی متوقف و یا اصلا تشکیل نمی‌شود.
در نهایت این نوع حاملگی یا به طور طبیعی منجر به سقط می‌شود و یا با مداخلات پزشکی مانند کورتاژ خاتمه می‌یابد و تجربه چنین شرایطی با توجه به امید و شوق پدر و مادر می‌تواند بسیار دردناک باشد. در مقاله متخصص زنان و زایمان کرمان به طور کامل روش‌های تشخیص بارداری پوچ و درمان آن را بررسی کرده‌ایم.
بارداری پوچ چیست؟
حاملگی پوچ (Blighted ovum) یا “بدون جنین” یا حاملگی مولار یکی از انواع سقط زود هنگام است. زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده به دیواره رحم می‌چسبد و فرآیند لانه‌گزینی آغاز می‌شود. در این حالت ساک بارداری که محل رشد و تکامل جنین است شکل می‌گیرد اما جنین یا تشکیل نمی‌شود یا رشد آن درهمان مراحل اولیه متوقف می‌گردد.
این وضعیت معمولاً در ماه‌های اول بارداری به خصوص در بین هفته‌های 7 تا 9 اتفاق می‌افتد و اغلب قبل از اینکه مادر از بارداری خود آگاه شود، حاملگی به دلیل عدم رشد جنین قابلیت ادامه دادن ندارد و به طور طبیعی پایان می‌یابد و یا برای پایان دادن آن نیاز به مداخلات پزشکی دارد.
از کی بارداری پوچ مشخص می‌شود؟
بارداری پوچ یا مولار معمولاً در مراحل اولیه بارداری شناسایی می‌شود. در این زمان ممکن است با یکی از موارد زیر مواجه شوید:
- تست بارداری مثبت است و علائم بارداری مانند خستگی، تهوع یا حساسیت سینه را دارید اما در اولین سونوگرافی مشخص می‌شود که جنینی وجود ندارد یا بارداری بدون جنین رخ داده است.
- تست بارداری مثبت است و علائم بارداری را تجربه می‌کنید اما در سه ماهه اول بارداری جنین سقط می‌شود.
فرق بارداری پوچ با مولار چیست؟
حاملگی مولار زمانی رخ می‌دهد که تخمک و اسپرم به اشتباه لقاح یافته و به جای تشکیل جنین یک تومور غیر سرطانی ایجاد می‌کنند. این تومور به شکل خوشه‌های انگور یا کیسه‌های کوچک پر از مایع است و توانایی حمایت از رشد جنین را ندارد و در نتیجه بارداری پایان می‌یابد.
در برخی موارد مادر به صورت طبیعی سقط جنین را تجربه می‌کند و اگر این اتفاق نیفتد برای خارج کردن بافت‌های غیر طبیعی ناشی از حاملگی نیاز به جراحی خواهد بود.
علائم بارداری پوچ
علائم بارداری پوچ ممکن است در مراحل مختلف بارداری ظاهر شود و شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی غیرطبیعی واژینال
- ظاهرغیرطبیعی حفره رحم در اولین سونوگرافی که به آن الگوی «طوفان برفی» گفته می‌شود.
اگر تشخیص این نوع بارداری تا مراحل پیشرفته‌تر انجام نشود علائم زیر ممکن است مشاهده شود:
- بزرگی غیرطبیعی رحم
- بی‌حرکتی جنین
- نبود ضربان قلب جنین
- شروع زودرس فشار خون بالا
- تهوع شدید
زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید:
اگر هرکدام از موارد زیر را تجربه می‌کنید سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
- سرگیجه یا غش
- خونریزی شدید از واژینال
- داشتن تب
- شدید شدن علائم با گذشت زمان
- احساس درد شدید
در صورت کم خونی یا خونریزی شدید واحساس علائمی مانند تپش قلب، سرگیجه و رنگ پریدگی هرچه سریع‌تر به اورژانس مراجعه کنید.
بارداری پوچ ازچیست؟
حاملگی جنین یا حاملگی پوچ معمولاً به دلیل مشکلات کروموزومی رخ می‌دهد که طی تقسیم سلولی به وجود میآید. این مشکلات ممکن است ناشی از کیفیت پایین تخمک یا اسپرم باشد یا به طور تصادفی و بدون علت مشخصی ایجاد شود.
در فرآیند لقاح، تخمک بارور شده توسط اسپرم شروع به تقسیم سلولی می‌کند و حدود 10 روز بعد از لقاح این سلول‌ها باید به جنین تبدیل شوند اما در حاملگی پوچ جنین هرگز تشکیل نمی‌شود یا پس از تشکیل اولیه رشد آن متوقف می‌شود.
این وضعیت در برخی موارد به دلیل شناسایی مشکلات کروموزومی توسط بدن اتفاق می‌افتد. در چنین شرایطی بدن به‌طور طبیعی بارداری را متوقف می‌کند تا از ادامه رشد غیرطبیعی جلوگیری شود.
چه کسانی دچار بارداری پوچ می شوند؟
برخی از عوامل می‌توانند احتمال بروز بارداری پوچ را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:
- سن مادر: زنان کمتر از 20 سال و زنان بالای 40 سال
- نژاد: زنان آسیایی در مقایسه با سایر نژادها در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- کمبود تغذیه‌ای: کمبود مواد مغذی مانند پروتئین یا بتاکاروتن و فولات می‌تواند خطر بروز بارداری پوچ را افزایش دهد.
- سابقه بارداری پوچ: زنانی که پیش‌تر دچار این بیماری شده‌اند احتمال بروز این نوع بارداری در بارداری‌های بعدی حدود 1 درصد است.
بنابراین بهتر است قبل از بارداری با پزشک مشورت کنید تا از سلامت و تغذیه مناسب خود اطمینان حاصل کنید.
روش تشخیص بارداری پوچ
در بسیاری از موارد حاملگی پوچ بدون آنکه مادرمتوجه شود به صورت طبیعی پایان می‌یابد. به همین دلیل در برخی مواد این نوع بارداری‌ها ناشناخته باقی می‌مانند.
زمانی که عادت ماهیانه مادر برای یک ماه قطع می‌شود توصیه می‌شود که برای انجام آزمایش بتا (HCG) به پزشک مراجعه کند. اگر نتیجه آزمایش بتا مثبت باشد برای بررسی بیشتر پزشک بین هفته‌های 8 تا 13 بارداری سونوگرافی تجویز می‌کند.
تشخیص حاملگی پوچ با سونوگرافی: پزشک در این مرحله متوجه می‌شود که جنین رشد طبیعی ندارد یا کیسه حاملگی خالی است و هیچ جنینی تشکیل نشده است.
در گذشته احتمال وقوع بارداری پوچ بسیار پایین‌‌تر از سال‌های اخیر گزارش شده است. این موضوع ممکن است به دلایل پیشرفت فناوری تشخیصی یا تغییر درعوامل محیطی و سبک زندگی مرتبط باشد.
درمان بارداری پوچ
در بسیاری موارد مادرانی که دچار بارداری بدون جنین یا پوچ می‌شوند درهمان سه ماهه اول بارداری به طور طبیعی سقط می‌کنند. طبق توصیه متخصص زنان، بیمار باید تا 14 روز صبر کند تا روند سقط به طور طبیعی انجام شود.
گاهی برای تسریع این فرآیند پزشک از دارو‌های خوراکی یا واژینال استفاده می‌کند تا این دارو‌ها به خروج کامل بافت رحم کمک کنند. اما ممکن است چندین روز طول بکشد تا این روند به طول کامل پایان یابد.
در این دوران مادر شاید علائمی مانند درد‌های شکمی شدید، تهوع، استفراغ و خونریزی واژینال را تجربه کند. توصیه می‌شود در این دوران تحت نظر پزشک باشید تا از خروج کامل بافت‌های رحمی اطمینان حاصل شود و از بروز عوارض جلوگیری شده باشد.
کورتاژ (بارداری پوچ)
در بسیاری موارد بارداری پوچ به طور طبیعی از بدن مادر دفع می‌شود اما در مواردی ممکن است بقایایی از آن در رحم باقی بماند که نیاز به کورتاژ باشد و عمل کورتاژ به صورت سرپایی انجام شود که شامل مراحل زیر است:
- تزریق بیهوشی موضعی یا عمومی به مادر
- قرار دادن مادر در حالت خوابیده به پشت با پاهای خم شده و سپس ضدعفونی کردن دهانه رحم
- باز کردن دهانه رحم با ابزار مخصوص و وارد کردن لوله دستگاه مکش به رحم
- خارج کردن بقایای حاملگی با استفاده از دستگاه مکش
- تراشیدن و تمیز کردن دیواره رحم با ابزار خاص
در نهایت این روش زمانی انجام می‌شود که بارداری پوچ غیرتهاجمی باشد و آزمایش‌ها نشان دهند که توده بدخیم نیست. کل این فرآیند بین 15 تا 30 دقیقه طول می‌کشد.
