درد حین زایمان یکی از مسائلی است که مادران باردار همواره به دنبال راهی برای آسودگی از آن هستند و خوشبختانه این روزها با پیشرفت علم و تکنولوژی این امکان فراهم آمده است که از طریق تکنیک‌هایی، مادران بتوانند زایمان طبیعی بدون درد را تجربه کنند. یکی از این تکنیک‌ها، ایجاد بی‌حسی در ناحیه‌ی اپیدورال نخاع است.
تزریق داروی اپیدورال در قسمت خاصی از ستون فقرات باعث جلوگیری از درد در اندام تحتانی می‌شود اما این روش نیز مانند بسیاری از اعمال و داروهای پزشکی ممکن است با عوارضی همراه باشد. این مقاله از وبسایت دکتر نسیم نوری‌نسب، متخصص زایمان طبیعی در کرمان، اطلاعات مفیدی پیرامون عوارض اپیدورال در زایمان طبیعی بدون درد را خدمتتان ارائه می‌دهد و تلاش شده است که راهنمای مناسبی جهت تصمیم‌گیری شما در این زمینه باشد.
زایمان طبیعی با بی‌حسی اپیدورال چیست و چگونه انجام می‌شود؟
نخاع وظیفه‌ی ایجاد ارتباط عصبی بین مغز و اعضای بدن را برعهده دارد. علم پزشکی با شناخت آناتومی آن توانسته است شیوه‌های بدون عارضه یا کم‌عوارض بسیاری را جایگزین بیهوشی کامل کند. ازجمله استفاده‌ی این روش در زایمان اپیدورال، که با تزریق داروی بی‌حسی اپیدورال به خارجی‌ترین لایه‌ی نخاع (فضای اپیدورال)، ارتباط عصبی میان مغز و بدن موقتأ قطع شده و باعث جلوگیری از درد در قسمت پایین بدن می‌شود. این شیوه به بانوان باردار کمک کرده است تا در آرامش و بدون استرس بر روند طبیعی زایمان تمرکز کنند.
عوارض زایمان بدون درد یا زایمان اپیدورال چیست؟
مادران باردار برای مصرف داروهای مختلف باید تحت نظر پزشک باشند چراکه مکانیسم اثر هر دارویی متفاوت است و ممکن است از راه بند ناف به جنین منتقل شود. داروی اپیدورال نیز مستثنا نبوده و ممکن است با عوارضی همراه باشد اما در این بخش به‌طور کامل و شفاف برای شما توضیح می‌دهیم که عوارض اپیدورال در زایمان طبیعی بدون درد، به چه صورت می‌تواند بروز کند:
1. عوارض زایمان اپیدورال برای نوزاد:
داروی بی‌حسی اپیدورال بطور عمده در ناحیه‌ی تزریق شده (نخاع) می‌ماند و میزان بسیار کمی از آن وارد جریان خون می‌شود که این مقدار آسیبی به جنین نمی‌زند. لازم به ذکر است که تزریق این دارو باعث افت فشار خون در مادر می‌شود و این امر ممکن است تأثیری غیرمستقیم بر ضربان قلب و فشارخون جنین بگذارد، پس دارو بطور مستقیم بر جنین تأثیر منفی ندارد.
2. عوارض زایمان اپیدورال برای مادر:
احتمال بروز عوارض اپیدورال در زایمان طبیعی، برای مادران به شرح زیر است:
– کاهش فشار خون، که درصورت نوسان شدید، از طریق سرم داروی کنترل فشار به مادر تزریق می‌شود.
– احتمال کمردرد تا چند هفته پس از زایمان
– مشکلات بی‌اختیاری ادرار یا عدم توانایی در دفع ادرار
– کبود شدن و خونریزی در محل تزریق
– عوارض دارو از جمله حالت تهوع و استفراغ، ضعف و سرگیجه، خارش پوست
– احساس سبکی سر
– حساسیت به داروی اپیدورال
– مشکلات تنفسی، کاهش تعداد تنفس
– احتمال نشت مایع نخاعی هنگام ورود سوزن برای تزریق دارو؛ و به‌دنبال آن، احتمال سردرد، تب و لرز، وزوز گوش و درد در محل تزریق
– ممکن است روند زایمان، طولانی‌تر شود.
– ممکن است مادر نتواند برای خروج نوزاد، فشار کافی بیاورد.
– اثرگذاری کم دارو یا احتمال بی‌حسی یک‌طرفه ممکن است نیازمند تزریق مجدد داروی اپیدورال شود.
– تزریق اپیدورال هنگام زایمان باعث بی‌حسی موقت پاها، احساس مورمور شدن یا سنگینی در پاها می‌شود و این بی‌حسی ممکن است بعد از زایمان تا چند ساعت باقی بماند.
– درصورت تزریق اپیدورال از طریق کاتتر، احتمال جابجایی کاتتر حین حرکت‌های زایمان وجود دارد و درصورت درد در محل، باید آن را بررسی نمود.
3. عوارض بسیار نادر در زایمان اپیدورال:
– ایجاد لخته‌ی خون در نخاع
– احتمال آسیب‌دیدگی اعصاب نخاعی درصورت عدم مهارت کافی متخصصین
– احتمال تشنج مادر درصورت ورود ناگهانی اپیدورال به خون
– احتمال عفونت نخاع و مغز یا عفونت در محل تزریق که با مصرف آنتی‌بیوتیک رفع می‌گردد.
درمجموع اگر عوارض اپیدورال در زایمان طبیعی برای مادر بروز کنند، موقت هستند و با تمام شدن اثر دارو، برطرف می‌شوند و این نوع زایمان برای مادران باردار کم‌عارضه یا بی‌عارضه تلقی می‌شود. همچنین بهتر است بدانید، پژوهش‌های اخیر که با بررسی نمره‌ی آپگار(معیار ارزیابی سلامت نوزاد در لحظه‌های اول بعد از تولد) صورت گرفته است، نشان‌دهندۀ این است که روش استفاده از اپیدورال در زایمان طبیعی، برای نوزادان خطری به همراه ندارد.
بی‌حسی ایپدورال برای چه کسانی خطرناک است؟
ممکن است این سؤال پیش بیاید که: آیا می‌توان از این روش برای همه‌ی زنان استفاده کرد؟ باید بدانید، افرادی که مشکل زمینه‌ای جدی ندارند، عوارض اپیدورال برایشان عادی درنظر گرفته می‌شود اما افرادی با شرایط زیر، نمی‌توانند زایمان طبیعی با بی‌حسی اپیدورال را انتخاب کنند:
– درصورت حساسیت فرد به داروهای بیهوشی
– نارسائی‌های عصبی یا وجود مشکلات نخاعی
– درصورتیکه فشار مایع مغزی-نخاعی بالا باشد و یا تومور مغزی وجود داشته باشد که باعث بالا رفتن فشار داخل جمجمه شود.
– بیماری فشارخون بالا یا پایین در مادر
– درصورتیکه پلاکت خون فرد پایین باشد؛ این مورد احتمال ایجاد لخته‌ی خون و ترومبوز در فرد را افزایش می‌دهد.
– وجود مشکلات انعقاد خون و یا استفاده از داروهای کاهش غلظت خون (آسپرین یا تزریق هپارین) پیش از جراحی
– فرد دارای عفونت خون باشد و یا قبلأ سابقه‌ی خونریزی داشته باشد.
– فرد در قسمت کمر دارای عفونت پوستی باشد که ممکن است به خون منتقل شود.
– بانوانی که روند زایمان کوتاهی دارند و سریع زایمان می‌کنند، فرصتی برای تزریق داروها ندارند.
– عدم امکان تشخیص فضای اپیدورال توسط پزشک؛ مربوط به افرادی‌ست که چاقی شدید و یا مشکلات نخاعی دارند.
انواع زایمان بدون درد با داروی اپیدورال
در ابتدا باید بگوئیم، رایج‌ترین انواع تزریق اپیدورال برای زایمان شامل اپیدورال مداوم، اپیدورال متناوب، اپیدورال ترکیبی، اپیدورال تحت کنترل مادر، روش‌های نوین اپیدورال، بی‌دردی نخاعی، اپیدورال با دوز پایین می‌باشد. اما انواع زایمان با اپیدورال به دو روش زیر می‌تواند انجام شود:
1. اپیدورال معمولی: داروهای بی‌حسی و مسکن از طریق کاتتر (سوند) به‌صورت مداوم یا دوره‌ای، به فضای اپیدورال که خارجی‌ترین قسمت نخاع است تزریق می‌شوند. در این روش، کاتتر در ناحیه‌ی کمر فیکس می‌شود تا براساس نوع تزریق، دارو مجددأ به مادر تزریق گردد.
2. اپیدورال-اسپینال یا نخاعی (CSE): تزریق داروهای مسدودکننده‌ی نخاعی و دوز پایین داروی اپیدورال به درون مایع نخاعی موجب کاهش درد و بی‌حسی بسیار کم در بدن می‌شوند و در این روش، توانایی حرکت از بین نمی‌رود.
اثرات بی‌حسی اپیدورال چقدر باقی می‌ماند؟
مدت زمان زایمان برای هر شخصی متفاوت است و برای حفظ بی‌حسی، تزریق داروی اپیدوارل تا انتهای روند زایمان ادامه دارد. اما پس از زایمان و قطع تزریق دارو، به‌طور تقریبی تا دو ساعت بی‌حسی در بدن باقی می‌ماند و بعد از آن به مرور اثرات دارو رفع می‌شود.
هزینه زایمان اپیدورال
دغدغه‌ی دیگری که ممکن است داشته باشید، هزینه زایمان طبیعی بدون درد یا همان هزینه زایمان با اپیدورال است که به عوامل مختلفی همچون شهر محل زایمان، بیمارستانی که انتخاب می‌کنید، خدماتی که قرار است به شما ارائه شود و متخصصی که تحت نظر ایشان هستید، بستگی دارد. معمولأ تحت پوشش بیمه‌ای قرار نمی‌گیرد و با این اوصاف تخمین این هزینه در یک کلام میسر نیست و پس از معین کردن تمام موارد گفته شده می‌توان هزینه زایمان با اپیدورال را مشخص کرد.
در نهایت
باید بدانید که داشتن آگاهی کافی در هر زمینه‌ای لازمه‌ی زندگی است اما برای تصمیم‌گیری‌های مربوط به سلامتی باید به پزشک مراجعه کرد و نظر تخصصی دریافت نمود. زایمان طبیعی بدون درد در کرمان توسط فوق تخصص مجرب، دکتر نسیم نوری نسب انجام می‌گیرد.
