یکی از مشکلات شایع که می تواند موجب شرمساری و ناراحتی بسیاری از افراد شود ، بی اختیاری ادرار است. معمولا افرادی که به این عارضه دچار هستند به صورت ناگهانی در زمان عطسه و سرفه ، ادرار آن ها تخلیه شده و فرصت رفتن به سرویس بهداشتی را پیدا نمی کنند. معمولا این مشکل با افزایش سن بیشتر پدیدار می شود و فعالیت های روزانه می تواند بی اختیاری در کنترل ادرار را تحت الشعاع قرار دهد. خوشبختانه در بسیاری از موارد این مشکل با مراجعه به پزشک متخصص قابل کنترل و درمان است. در ادامه این مقاله از سایت دکتر نسیم نوری نسب بهترین جراح و متخصص زنان و زایمان کرمان قصد داریم به بررسی علت بروز این عارضه و همچنین روش های درمان بی اختیاری در ادرار بپردازیم. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.
انواع مختلف بی اختیاری ادراری کدام است و علائم آن چه می باشد ؟
برخی از افراد ممکن است به ندرت به این مشکل دچار شوند ؛ این درحالی است که گروه دیگر به صورت مرتب بی اختیاری ادرار را تجربه می کنند. در ادامه به انواع مختلفی از این عارضه پرداخته شده است :
- بی اختیاری استرسی : معمولا افرادی که به عدم کنترل ادرار استرسی دچار هستند در زمان بلند کردن اجسام سنگین ، سرفه ، عطسه ، ورزش و خندیدن دچار این مشکل می شوند.
- بی اختیاری مبرم : این گروه از افراد به صورت ناگهانی نیاز به تخلیه ادرار فوری پیدا می کنند و معمولا در طول شب به صورت مکرر نیاز به رفع ادرار دارند. بی اختیاری مبرم اغلب در اثر بیماری های خفیف مثل عفونت یا بیماری هایی مثل دیابت و اختلالات عصبی رخ می دهد.
- بی اختیاری سر ریز : اگر به صورت مداوم و مکرر نیاز به دفع ادرار دارید ، احتمالا مثانه شما به صورت کامل تخلیه نمی شود.
- بی اختیاری ادراری چند گانه : به افرادی که به بیشتر از یک نوع بی اختیاری در دفع ادرار دچار هستند ، گفته می شود.
- بی اختیاری طبیعی : این افراد به دلیل وجود یک مشکل فیزیکی یا روانی نمی توانند به موقع خود را به سرویس بهداشتی برسانند.
برای درمان بی اختیاری ادرار چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد ؟
بسیاری از افراد برای بیان مشکل بی اختیاری به دلیل خجالت و شرم به پزشک مراجعه نمی کنند ، اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که اگر به هر دلیل به مشکل عدم کنترل ادرار دچار هستید و این عارضه زندگی شما را تحت تاثیر قرار داده است ، باید بدون خجالت و نگرانی به پزشک مراجعه نمایید ؛ چرا که این مشکل می تواند نشانه ای از بروز یک بیماری جدی در بدن شما باشد و حتی به دلیل بی اختیاری ادرار فعالیت و تعاملات اجتماعی شما را محدود نماید.
دلایل بی اختیاری ادرار
دقت داشته باشید که عدم کنترل دفع ادرار یک بیماری نیست ، در واقع یک نشانه است ! معمولا این عارضه به دلیل یک مشکل فیزیکی ، بیماری زمینه ای و حتی در اثر عادات روزمره رخ می دهد. پزشک بعد از انجام معاینات و آزمایش های لازم می تواند علت دقیق بروز بی اختیاری ادرار را تشخیص دهد.
بی اختیاری ادراری موقتی
مصرف برخی اقلام خوراکی ، نوشیدنی و داروها منجر به تحریک مثانه می شوند و حجم ادرار را افزایش می دهند که از جمله این موارد به الکل ، نوشیدنی های گاز دار ، کافئین ، مرکبات ، شیرین کننده های مصنوعی ، فلفل چیلی ، داروهای شل کننده عضلات ، غذاهای تند و اسیدی و دوز بالای ویتامین سی می توان اشاره نمود. همچنین بی اختیاری ادراری می تواند به دلیل بیماری های زیر رخ دهد که البته به راحتی قابل درمان است :
- عفونت مجاری ادراری : بروز عفونت می تواند منجر به ایجاد فشار به مثانه شده و با بی اختیاری در عدم دفع ادرار همراه باشد.
- یبوست : مثانه در نزدیکی رکتوم قرار دارد و بسیاری از اعصاب این دو ناحیه مشترک است ؛ به همین علت تجمع مدفوع در ناحیه رکتوم می تواند منجر به بیش فعالی اعصاب و حتی تکرر ادرار شود.
بی اختیاری ادراری دائمی
گاهی این عارضه می تواند به یک مشکل همیشگی تبدیل شود که در چنین شرایطی به بروز تغییرات و بیماری فیزیکی زمینه ای ارتباط پیدا می کند.
- بارداری : افزایش وزن جنین ، تغییرات هورمونی از مهم ترین دلایل بروز بی اختیاری استرسی ادرار است که در زمان بارداری مشاهده می شود.
- زایمان : در اثر زایمان طبیعی ، عضلات مورد نیاز برای کنترل مثانه ضعیف می شوند و به بافت محافظتی و اعصاب مثانه آسیب وارد می کنند. در نتیجه کف لگن نیز دچار افتادگی می شود. با افتادگی لگن ، روده کوچک یا رکتوم ، رحم و مثانه از جایگاه اصلی خود به سمت پایین و واژن فشار وارد می کنند و این عارضه در نهایت منجر به بی اختیاری ادرار می شود.
- یائسگی : بعد از یائسه شدن ، زنان استروژن کمتری تولید می کنند. این هورمون به حفظ سلامت مجرای ادرار و دیواره مثانه کمک می کند و کاهش آن می تواند منجر به تحریک عدم کنترل ادرار شود.
- افزایش سن و بروز تغییرات : افزایش سن منجر به پیر شدن عضلات مثانه می شود که ظرفیت آن را برای ذخیره ادرار کاهش می دهد. همچنین با افزایش سن انقباضات ناخود آگاه مثانه بیشتر می شود.
- هیسترکتومی : عضلات و رباط های مشترکی مثانه و رحم زنان را حمایت می کند. هر نوع عمل جراحی که با برداشتن رحم و سیستم تناسلی زنان ارتباط داشته باشد ، ممکن است منجر به آسیب به عضلات کف لگن شود و در نهایت فرد را به مشکل عدم کنترل ادرار دچار نماید.
- اختلالات عصبی : تومور مغزی ، اسکلروز چند گانه یا ام اس ، سکته ، پارکینسون و آسیب های نخاعی می تواند به سیگنال های عصبی مرتبط به کنترل مثانه آسیب وارد نماید و منجر به بروز بی اختیاری در ادرار شود.
عدم کنترل ادرار چگونه تشخیص داده می شود ؟
دقت داشته باشید که تشخیص نوع بی اختیاری ادراری بسیار حائز اهمیت است. بررسی علائم تا حد زیادی می تواند به تشخیص نوع بی اختیاری کمک نماید. برای این منظور پزشک معاینات دقیق فیزیکی را انجام می دهد و موارد زیر را پیشنهاد می دهد :
- پیشاب سنجی : برای بررسی عفونت و سایر ناهنجاری ها لازم است یک نمونه ادرار تهیه و بررسی شود.
- ثبت وضعیت مثانه : زمان و مقدار ادرار دفع شده ، میزان مایعاتی که در طول روز نوشیده می شود و نیاز مبرم به دفع ادرار از جمله مواردی است که عدم کنترل ادرار را ثبت می کند.
روش های درمان بی اختیاری ادرار
- روش های رفتاری شامل آموزش مثانه ، دفع مجدد ، برنامه ریزی برای رفتن به سرویس بهداشتی
- کنترل رژیم غذایی و مایعات مصرفی در طول روز
- تمرینات ورزشی مربوط به عضلات کف لگن
- تحریک الکتریکی
- دارو درمانی
- استفاده از دستگاه های پزشکی
- روش های مداخله ای مثل تزریق بوتاکس ، تزریق مواد حجیم ، تحریک اعصاب
- عمل جراحی شامل تعلیق گردن مثانه ، عمل اسلینگ ، جراحی افتادگی ، عضله ادراری مصنوعی
