کیست های تخمدان ، رشد زائده هایی داخل و روی تخمدان هستند . این کیسه ها عضوهای کوچکی هستند که معمولا با مایعات پر شده اند . هر خانم دو تخمدان دارد که هرکدام تقریبا هم اندازه و شکل یک بادام بوده و در یک سمت از رحم قرار دارند . تخم ها در تخمدان تولید شده و رشد می کنند و در طی سال های باروری ، در چرخه ماهانه هر خانم ، آزاد می شوند.
ابتلا به کیست های تخمدان معمولا در بین بانوان امری شایع است ؛ اما معمولا بدون اثر و نشانه به وجود می آیند و در بیشتر مواقع ، پس از چند ماه خود به خود از بین می روند و نیاز به درمان خاصی ندارند. اما زمانی که پیشرفت کرده و یا پاره شوند ، نشانه ها و علائم مختلفی از خود بروز خواهند داد ، که در آن صورت ، نیاز به درمان و مراقبت های پزشکی خواهید داشت (کم پیش می آید که کیست ها به این مرحله برسند)
از کجا بفهمیم کیست داریم؟
معمولا کیست ها نشانه خاصی ندارند و افراد متوجه نمی شوند که کیست تخمدان دارند تا زمانی که پزشک آنها را معاینه کرده و تشخیصش ، وجود کیست در بدن فرد باشد.
بیشتر کیست ها بدون علائم هستند و بعد از مدتی ، خود به خود برطرف می شوند و ناراحتی و مشکلی برای فرد به وجود نمی آورند ، اما کیست های که از حد معمولا بزرگ تر شده اند و یا بد خیم و سرطانی هستند ممکن است یک یا چند تا از علائم زیر را از خود بروز دهند:
- شکم و یا دل درد
- نفخ
- درد های لگنی و یا درد های عجیب و نا مفهوم زیر دل (خصوصا زمانی که تنها یک سمت از زیر دل شما درد داشته باشد)
- در صورت تشخیص پزشک به بروز کیست تخمدان ، مشورت گرفتن از پزشک و تحت نظر متخصص بدن ، موجب می شود تا درگیر مشکلات
- و عارضه های دیگری که می توانند برای شما ایجاد کنند نشوید.
فاکتورهای خطر
تقریبا می توان گفت که هر خانمی در معرض ابتلا به کیست تخمدان است اما برخی عوامل و فاکتورها وجود دارند که می توانند شانس شما را برای ابتلا به کیست های کوچک و یا بزرگ در تخمدان بالا ببرند که عبارتند از :
- سن : اگر هنوز یائسه نشده اید ، شانس شما برای ابتلا به کیست های تخمدان بیشتر است.
- مشکلات هورمونی : این مورد عبارت است از مصرف داروهای بارداری که شما را در دوره تخمک گذاری قرار دهد.
- بارداری : گاهی اوقات فولیکولی که در زمان تخمک گذاری شما ایجاد شده ، به تخمدان چسبیده و یک کیست ایجاد می کند.
- عفونت شدید لگن : در صورتی که عفونت به تخمدان سرایت پیدا کند می تواند باعث بروز کیست شود.
- سابقه ابتلا به کیست تخمدان : در صورتی که در یکی از تخمدان های خود کیست داشته باشید ، احتمال اینکه مجددا درگیر کیست تخمدان شوید ، بسیار بالاست.
- اندومتریوز : به شرایطی گفته می شود که در آن بافتی شبیه به لایه داخلی رحم در قسمت های دیگر بدن مثل تخمدان ها رشد می کند.
کیست تخمدان چه عوارضی دارد ؟
هرچند احتمال بروز این عارضه ها بسیار پایین است و در موارد بسیار نادری شاهد آن هستیم که فرد درگیر شود ، اما در هر صورت خطراتی که برای افراد مبتلا به کیست تخمدان وجود دارد ، عبارتند از :
- پیچ خوردگی تخمدان: کیست هایی که رشد کرده و بسیار بزرگ می شوند ، می توانند باعث جا به جایی تخمدان شده و به این ترتیب احتمال ابتلا به پیچ خوردگی های دردناک تخمدان ها را بالا می برد. چنانچه شما هم درگیر این مورد شدید ، ممکن است دردهای یک دفعه ای و شدید لگنی و یا حالت تهوع و استفراغ به سراغتان بیاید . این مشکل همچنین می تواند جریان خون به تخمدان را هم قطع کرده و یا با مشکل مواجه کند.
- پاره شدن و یا ترکیدگی کیست : کیستی که باز شده و یا می ترکد می تواند باعث ایجاد درد شدید و غیر قابل تحملی در لگن شما شود.
- کیست های خطرناک و سرطانی : در برخی شرایط خاص ، کیست هایی که بعد از یائسگی به وجود می آیند این پتانسیل را دارند تا از یک زائده ی معمولی و بی خطر ، به غده های سرطانی که سلامت فرد را تهدید می کنند ، تبدیل شوند.
چه زمانی خطر ترکیدن کیست ها بیشتر است؟
هر چه کیست شما بزرگ تر باشد و همچنین اگر فردی باشید که ورزش ها و فعالیت های سنگین انجام می دهید و یا رابطه جنسی پرشور و حرارتی داشته باشید ، به گونه ای که لگن شما را درگیر کند ، احتمال پارگی و ترکیدن کیستتان بیشتر است.
جلوگیری از ابتلا به کیست تخمدان
هیچ راه قطعی و صد درصدی برای جلوگیری قطعی از ابتلا به کیست وجود ندارد و تنها چکاپ و انجام مرتب و منظم تست هاست که می تواند به شما کمک کند تا در صورت ابتلا ، خیلی زود متوجه شوید که کیست تخمدان دارید.
علاوه بر انجام تست ها ، دقت داشته باشید که چرخه ماهانه تان مرتب و دقیق باشد. در صورت بی نظمی و برهم خوردن آن می توانید به پزشک مراجعه کرده و یک وقت ویزیت بگیرید تا معاینه شده و از سلامت خود اطمینان حاصل کنید.
آیا رشد کیست در تخمدان ها خطرناک است؟
به طور نرمال نمی توان آن ها را خطرناک و جدی دانست چرا که بدون درمان برطرف می شوند ؛ اما برخی از انواع این زائده ها ، پتانسیل تبدیل شدن به کیست های سرطانی و یا خطرناک را دارند ( البته احتمال آن بسیار پایین است) به طوری که حدود 1% از کیست ها ، سرطانی هستند . پزشک شما با بررسی و معاینه ی کیست های رشد کرده در بدنتان می تواند به طور دقیق به شما بگوید که ایا باید نگران باشید یا خیر.
آیا ابتلا به کیست تخمدان باعث افزایش وزن می شود؟
شاید توقع شنیدن این جواب را نداشته باشید ولی ، بله. کیست ها باعث نفخ شده و موجب افزایش وزن شما می شود ، برخی دیگر از کیست ها که به دلیل مشکلات هورمونی به وجود آمده اند هم می توانند عاملی برای بالا رفتن وزن شما باشند.
تشخیص کیست
عموما پزشک با کمک یکی از روش ها زیر نسبت به ابتلا ، میزان درگیری و شدت وخامت کیست ها تصمیم گیری می کند:
- معاینه های لگنی
- سونوگرافی
- لاپاروسکوپی
- درمان کیست تخمدان
در صورتی که پزشک تشخیص دهد که مشکل حادی در این زمینه وجود ندارد ، نیازی به درمان نخواهید داشت ؛ اما باید همچنان تحت نظر پزشک باشید تا متخصص ، میزان رشد و فعالیت کیست شما را در طی زمان بررسی کرده و زیر نظر داشته باشد. دارودرمانی از راه های دیگر برای از بین بردن و برطرف کردن کیست هاست.
- جراحی : در صورتی که پزشک تشخیص دهد ، کیست های شما نیاز به درمان تهاجمی دارد ، باید به یکی از روش ها جراحی (لاپاراروسکوپی و یا لاپاراتومی ) اقدام به رفع این کیست ها کنید.
