زایمان طبیعی و سزارین هر کدام معایب و مزایا خاص خود را دارند. در بیشتر موارد زایمان طبیعی از سزارین ایمنتر است البته در برخی از موارد زایمان سزارین میتواند کم خطرتر از زایمان طبیعی باشد. انتخاب روش زایمان برای هر مادر یک تصمیم مهم و حساس است که با توجه به شرایط پزشکی و فردی گرفته میشود. در مقاله متخصص زنان و زایمان کرمان به عوارض و مزایا هر دو روش پرداختهایم تا انتخاب بهتری داشته باشید.
زایمان طبیعی چیست؟
زایمان طبیعی به معنای طی کردن فرآیند زایمان بدون مداخلههای پزشکی است. در این نوع روش زایمان مادر بدون استفاده از داروها یا وسایل جراحی به طور طبیعی نوزاد خود را به دنیا میآورد. این فرآیند شامل مراحلی مانند انقباضات طبیعی رحم، باز شدن مهبل، پاره شدن کیسه آب و به دنیا آوردن نوزاد میباشد. تصمیم نوع زایمان معمولاً با توجه به شرایط پزشکی مادر و نوزاد و با نظر پزشکان برای حفظ سلامتی مادر و نوزاد گرفته میشود.
عوارض زایمان طبیعی
معمولاً زایمان طبیعی کمترین خطر را دارد. شایعترین خطرات زایمان طبیعی عبارتند از:
- عدم پیشرفت:
اگر زایمان طبیعی کند یا متوقف شود و دهانه رحم دیگر گشاد نشود این عارضه رخ میدهد. در موارد پزشکی ممکن است از اکسی توسین برای تحریک انقباضات و پیشرفت در زایمان استفاده شود و یا به کل زایمان به روش سزارین انجام گردد.
- نوسانات درضربان قلب جنین:
از شایعترین عوارض زایمان طبیعی، نوسانات در ضربان قلب جنین است و ممکن است ضربان قلب نوزاد به طور منظم نباشد. معمولاً به دلیل فشردگی سر نوزاد یا بند ناف ضربان قلب آن کاهش مییابد.
- خونریزی:
در حین عمل یا پس از زایمان خونریزی بیش از حد انتظار خطر محسوب میشود و در بعضی موارد ممکن است خونریزی تا چند ساعت پس از زایمان هم رخ ندهد که معمولاً به دلیل انقباض ناکافی رحم است.
- پارگی واژن:
احتمال پارگیهای خفیف و شدید در بافتهای اطراف واژن و مقعد وجود دارد که نیاز به مراقبتهای پزشکی دارد.
- لخته شدن عروقی عمیق:
ایجاد لختههای خونی در پاها یا لگن عوارض دیگر زایمان طبیعی هستند که به طور ناگهانی رخ میدهند.
- فشار خون پس از زایمان:
افرادی که به تازگی زایمان کردند ممکن است دچار فشار خون بالا شوند.
- انقباضات رحم:
در حین زایمان انقباضات رحم رخ میدهد.
- تغییر در فرم اندام جنسی:
تغییراتی مانند افت مثانه یا پارگی انتهای واژن در مادرانی که جنین بزرگ دارند یا چند بار زایمان کردند رخ میدهد.
- درد شدید:
برای کاهش درد شدید میتوان از تزریق داروهای داخل عضلانی یا اپیدورال استفاده کرد. تزریق، با یک سوزن باریک به اپیدورال ناحیه کمر تزریق میشود تا آن ناحیه را بیحس کند. البته این روش عوارضی مانند دیر زایمان کردن و درد شدید کمر پس از زایمان خواهد داشت.
دیگر خطرات و عوارض زایمان طبیعی میتوان به مواردی مانند عدم توانایی مادر در فشار آوردن، استرس زیاد و عفونت اشاره کرد.
زایمان سزارین چیست؟
زایمان سزارین روشی است که با ایجاد برش در ناحیه شکم و رحم مادر، نوزاد به دنیا میآید. این روش اغلب در شرایط خاص و برای حفظ سلامت مادر و نوازد انتخاب میشود. شرایطی مانند مشکلات پزشکی غیر قابل حل، ناهنجاریهای ساختاری رحم، نیاز فوری به تولد نوزاد یا شرایطی که زایمان طبیعی خطرناک باشد. تصمیم گیری در مورد زایمان سزارین توسط پزشک متخصص صورت میگیرد.
عوارض زایمان سزارین
- عفونت رحم:
ممکن است بعد از عمل سزارین عفونت رحم اتفاق بیفتد. علائم این عارضه شامل مواردی مانند درد زیر شکم، خونریزی طولانی مدت و شدید، ترشحات بد واژن و تب کردن میباشد. در صورت بروز چنین علائمی سریعاً به متخصص زنان مراجعه کنید.
- عفونت محل بخیه های سزارین :
با وجود رعایت نکات بهداشتی ممکن است محل برش شکم و بخیهها دچارعفونت شدید شوند. علائم هفونت بخیهها میتوان به مواردی مانند قرمزی، تورم و ترشحات چرکی و بدبو و باز شدن بخیهها اشاره کرد. در صورت هرکدام از این علائم به متخصص زنان خود مراجعه کنید.
- آمبولی:
از عوارض بارداری میتوان به لخته شدن خون در رگ اشاره کرد که در مادرانی که زایمان سزارین انجام میدهند دو برابر مادرانی است که زایمان طبیعی انجام میدهند. لخته معمولاً در عروق پا ایجاد شده و در صورت حرکت به سمت بالا رفته و موجب آمبولی ریه میشود. این عارضه در مادرانی که اضافه وزن دارند بیشتر رخ میدهد. برای جلوگیری از این عارضه به محض توانایی راه رفتن از تخت پایین آمده و تحرک داشته باشید.
- دیر جمع شدن رحم:
رشد جنین به مدت 9 ماه بارداری باعث بزرگ شدن رحم میشود و بافت رحم به دلیل قابلیت کشسانی که دارد پس از زایمان دوباره خود را جمع میکند. مادرانی که عمل سزارین انجام میدهند رحم آنها دیرتر جمع میشود. دیر جمع شدن رحم ممکن است به دلیل درشتی جنین، استفاده از اپیدورال برای بیهوشی و یا وجود فیبروم رحم باشد.
- مشکلات پستانی:
مادرانی که به روش سزارین نوزاد خود را بدنیا آوردهاند از پستان شان دیرتر شیر خارج میشود و به همین علت امکان مشکلاتی مانند زخم شدن نوک پستان یا التهاب پستان وجود دارد.
- چسبندگی جفت:
چسبندگی جفت زمانی رخ میدهد که جفت به لایههای عمیقتر رحم نفود کند. این وضعیت باعث خروج ناقص جفت و خونریزی شدید پس از زایمان میشود. در موارد شدیدتر پزشک برای نجات جان مادر مجبور به برداشتن رحم میشود.
- ناباروری بلند مدت:
ناباروری طولانی مدت از دیگر عوارض سزارین است به ویژه در بارداریهای با فاصله کم بیشتر رخ میدهد. این مشکل ناشی از چسبیدن جفت به محل برش سزارین قبلی است که میتواند بارداری مجدد را دشوار کند.
مزایای زایمان طبیعی
- رشد کامل جنین
- کاهش مشکلات تنفسی
- تقویت سیستم ایمنی نوزاد
- تقویت گردش خون
- افزایش میل به شیرمادر
- تقویت استرس پذیری
- کاهش خطر دیابت
- پاره نشدن رحم
- هزینه کمتر
- عدم استفاده از اکسی توسین
- ترمیم و بهبودی سریعتر نسبت به زایمان سزارین
- کاهش ایحاد زخم و عفونت پس از زایمان
مزایای زایمان سزارین
- برنامه ریزی دقیق تولد
- کاهش مدت زمان درد
- زایمان بدون درد با بیهوشی کامل
- محیط ضدعفونی و کاهش عفونت
- کنترل بیشتر بر زمان زایمان
- پرهیز از عوارض احتمالی زایمان طبیعی مانند پارگی بافتها
- حفظ ایمنی بیشتر در موارد پیچیده مانند جفت سرراهی یا وضعیت غیرطبیعی جنین
مقایسه کلی عوارض زایمان طبیعی و زایمان سزارین
موضوع | عوارض زایمان طبیعی | عوارض زایمان سزارین |
---|---|---|
خونریزی | خونریزی کمتر و بدون نیاز به جراحی. | خونریزی زیاد و نیاز به مداخله پزشکی. |
عفونت | احتمال عفونت بسیار پایینتر است. | خطر عفونت محل بخیه و اندامهای داخلی بیشتر است. |
آسیب به اندامهای داخلی | اندامهای داخلی معمولاً در امان هستند. | احتمال آسیب به مثانه یا رودهها در حین جراحی. |
آسیب به عصبها | احتمال آسیب عصبی کمتر است. | ممکن است عصبها آسیب ببینند و درد مزمن ایجاد شود. |
مشکلات تنفسی نوزاد | کاهش مشکلات تنفسی نوزاد با عبور از مجرای طبیعی زایمان. | خطر مشکلات تنفسی به دلیل عدم عبور از کانال زایمان. |
شروع شیردهی | شیردهی سریعتر و بدون مشکل. | تأخیر در شروع شیردهی به دلیل عوارض جراحی. |
مدت زمان زایمان | طولانیتر (12 تا 14 ساعت) اما بهطور طبیعی و بدون جراحی. | کوتاهتر (45 دقیقه تا 1 ساعت) اما برنامهریزی شده. |
دوره نقاهت | کوتاهتر (حدود 6 هفته) و بستری کمتر. | طولانیتر (6 تا 8 هفته) و بستری بیشتر در بیمارستان. |
سطح درد | درد بیشتر در لحظه زایمان ولی نقاهت سریعتر و راحتتر. | درد کمتر هنگام زایمان ولی بیشتر در دوران بهبودی. |
زایمان طبیعی بهتره یا سزارین؟
انتخاب بین زایمان طبیعی و سزارین به عوامل مختلفی بستگی دارد. عواملی مانند توصیههای پزشکی برای شرایط خاصی مثل پرهاکلامپسی یا سابقه انجام سزارین ممکن است سزارین را ضروری کند. همچنین برخی از مادران به دلیل ترس از درد زایمان طبیعی، سزارین را ترجیح میدهند.
از سوی دیگر مادرانی که به دنبال بهبودی سریعتر هستند ممکن است زایمان طبیعی را انتخاب کنند. در نهایت برای تصمیم گیری باید با پزشک متخصص زنان مشورت کنید تا روش بهتر را با توجه به شرایط فیزیکی و پزشکی مادر و نوزاد به طوری که سلامت هر دو به خطر نیفتد انجام شود.
سوالات متداول
تفاوت بین زایمان طبیعی و سزارین چیست؟
زایمان طبیعی روش غیر جراحی و از طریق کانال زایمان انجام میشود. زایمان سزارین یک عمل جراحی است که از طریق برش شکم و رحم مادر، نوزاد به دنیا میآید.
آیا سزارین خطر دارد؟
بله، سزارین مانند هر عمل جراحی دیگری خطراتی همچون عفونت، خونریزی و مشکلات تنفسی برای نوزاد را به همراه دارد.
آیا انتخاب نوع زایمان به وضعیت پزشکی مادر و نوزاد بستگی دارد؟
بله، نوع زایمان بر اساس شرایط پزشکی مادر و نوزاد و وضعیت بارداری تعیین میشود.
کدام نوع زایمان خطرات کمتری برای مادر دارد؟
زایمان طبیعی معمولاً خطرات کمتری برای مادر دارد اما سزارین ممکن است نیاز به دوره نقاهت طولانی تری داشته باشد و عوارض بیشتری برای مادر ایجاد کند.
چه عواملی در تصمیم گیری بین زایمان طبیعی و سزارین موثر است؟
عواملی مانند سابقه زایمانهای قبلی، وضعیت پزشکی فعلی، ریسکهای احتمالی و نظر پزشک در انتخاب بین زایمان طبیعی و سزارین تاثیر گذار هستند.