اگرچه سندروم تخمدان پلی کیستیک به طور کامل قابل درمان نیست اما با استفاده از برخی شیوه‌های درمانی و تغییرات در رژیم غذایی می‌توان به کاهش علائم و کنترل کیست‌ها کمک کرد. داشتن سبک زندگی سالم مانند تغذیه سالم، ورزش مناسب و مدیریت استرس به کاهش علائم تنبلی تخمدان کمک می‌کنند. در مقاله دکتر زنان و زایمان کرمان روش‌های خانگی را برای بهبود این علائم آورده‌ایم.
تنبلی تخمدان چیست؟
سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یکی از اختلالات رایج در سیستم غدد درون ریز است که منجر به تشکیل کیسه‌های کوچک مملو از مایع در تخمدان‌ها می‌شود و می‌تواند بر باروری زنان تاثیر منفی بگذارد و نظم چرخه قاعدگی را مختل کند. علائمی مانند رشد موهای زائد در صورت و بدن، آکنه و نازک شدن موهای سر از نشانه‌های شایع این اختلال در دختران و زنان است. تشخیص و درمان به موقع این بیماری می‌تواند نقش مهمی در کنترل و کاهش علائم آن داشته باشد.
علت اصلی بروز سندرم تخمدان پلی کیستیک هنوز به طور کامل مشخص نشده است اما افراد مبتلا می‌توانند با رعایت سبک زندگی سالم از جمله کاهش وزن و تغذیه مناسب از خطر ابتلا به مشکلات جدی مانند دیابت نوع 2، مقاومت به انسولین، فشار خون بالا، کلسترول بالا و بیماری‌های قلبی جلوگیری کنند.
این سندروم به عنوان یکی از شایع‌ترین اختلالات هورمونی در خانم‌ها شناخته می‌شود و طبق آمار بین 8 تا 20 درصد از خانم‌ها به این بیماری مبتلا هستند. اگر وضعیت درمان کنترل نشود نیمی از خانم‌های مبتلا تا قبل از40 سالگی به دیابت نوع 2 دچار می‌شوند.
بهترین مواد غذایی برای درمان تنبلی تخمدان
انتخاب مواد غذایی مناسب و پرهیز از برخی خوراکی‌ها گام موثری در کنترل علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک است. رژیم غذایی متعادل می‌تواند به تنظیم هورمون‌ها و بهبود چرخه قاعدگی کمک کند. مصرف غذاهای فرآوری شده و حاوی مواد نگهدارنده ممکن است التهاب و مقاومت به انسولین را افزایش دهند. غذاهای مفید برای تنبلی تخمدان شامل موارد زیر است:
مصرف غذاهای کامل:
غذاهای کامل فاقد قند‌های مصنوعی، هورمون‌ها و مواد نگهدارنده هستند و به حالت طبیعی خود نزدیک‌اند. میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات بهترین گزینه برای رژیم غذایی هستند و باعث تنظیم بهتر قند خون می‌شوند.
تعادل در مصرف کربوهیدرات و پروتئین:
کربوهیدرات و پروتئین هر دو در تنظیم انرژی و هورمون‌ها تاثیر دارند. پروتئین به تولید انسولین کمک می‌کند و کربوهیدرات‌های فرآوری نشده می‌توانند حساسیت به انسولین را بهبود بخشند. به جای رژیم‌های کم کربوهیدرات بر مصرف پروتئین‌های سالم مانند آجیل و حبوبات تمرکز کنید.
انتخاب غذاهای ضد التهاب:
تنبلی تخمدان معمولاً با التهاب مزمن سطح پایین همراه است و رژیم مدیترانه‌ای می‌تواند به کاهش این التهاب کمک کند. روغن زیتون، سبزیجات برگ دار، گوجه فرنگی، ماهی‌های چرب مانند تن و سالمون و مغزهای خوراکی اثرات ضد التهابی دارند.
افزایش مصرف آهن:
خونریزی شدید پریودی در برخی از بانوان مبتلا به تنبلی تخمدان ممکن است منجر به کم خونی شود. با تایید پزشک غذاهای غنی از آهن مانند اسفناج، تخم مرغ و بروکلی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. توجه داشته باشید مصرف بیش از حد آهن نیز می‌تواند خطرناک باشد.
افزودن فیبر به رژیم غذایی:
فیبر نقش مهمی در بهبود هضم غذا دارد. موادی مانند کلم بروکلی، عدس، لوبیا، آووکادو و گلابی از منابع غنی فیبرهستند.
کاهش مصرف کافئین:
کافئین ممکن است با هورمون‌ها و سطح استروژن تداخل داشته باشد. برای افزایش انرژی به جای قهوه بهتر است از چای گیاهی استفاده کنید. استفاده از چای سبز انتخاب مناسبی است، زیرا علاوه بر تامین انرژی، به بهبود مقاومت به انسولین و مدیریت وزن نیز کمک می‌کند.
مصرف پیاز:
پیاز یکی از درمان‌های خانگی موثر برای تنبلی تخمدان است. این ماده غذایی خواص زیادی دارد که در بهبود علائم تاثیر دارد.
داشتن خواب کافی
خواب کافی و باکیفیت می‌تواند تاثیر زیادی در تنظیم هورمون‌ها و کاهش استرس داشته باشد. خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان معمولاً با اختلالات خواب روبه رو هستند که این مسئله می‌تواند علائم بیماری را تشدید کند. برای بهبود کیفیت خواب سعی کنید شب‌ها بین 8 تا 10 ساعت خواب داشته باشید و برای قبل از خواب برنامه منظم داشته باشید مانند پرهیز از مصرف مواد محرک و غذاهای چرب و سنگین قبل از خواب، تا بدن هورمون‌ها را به طور طبیعی تنظیم کند.
مصرف دمنوش‌های گیاهی برای تنبلی تخمدان
استفاده از دمنوش‌های گیاهی یک روش ساده، ارزان و موثر برای کاهش علائم تنبلی تخمدان است. در ادامه دمنوش گیاهی برای مدیریت این اختلال را آورده‌ایم:
- دمنوش بومادران: این گیاه به دلیل خواص ضدالتهابی و تنظیم کننده هورمونی از بهترین گزینه‌ها برای کاهش علائم تنبلی تخمدان محسوب می‌شود. مصرف روزانه یک فنجان این دمنوش در روزهایی که پریود نیستید باعث تنظیم هورمون‌های استروژن و پروژسترون شده و به بهبود تخمک گذاری و کاهش درد‌های پریودی کمک می‌کند.
- دمنوش مریم گلی: این دمنوش خواص ضدالتهابی دارد و کیست‌های تخمدان را کاهش می‌دهد. بهتر است این دمنوش در روزهای غیر پریود مصرف شود.
- دمنوش نعناع: دمنوش یا عرق نعنا برای کاهش کیست‌های تخمدانی مناسب است. مصرف منظم این دمنوش در طولانی مدت تاثیر چشمگیری بر بهبود علائم این اختلال دارد.
- دمنوش شیرین بیان: مصرف منظم این نوشیدنی باعث تنظیم قاعدگی و افزایش بارداری می‌شود. این گیاه با کاهش تستوسترون و افزایش استروژن به درمان مشکلات تخمدان کمک می‌کند.
- دمنوش دارچین: دارچین با کاهش مقاومت به انسولین از علل اصلی سندروم تخمدان پلی کیستیک است که تاثیر مثبتی بر باروری دارد. همچنین باعث کاهش خونریزی شدید قاعدگی شده و به فعال سازی تخمدان‌ها کمک می‌کند.
مدیریت استرس
استرس یکی از عوامل مهم در برهم زدن تعادل هورمونی است که علائم تنبلی تخمدان را تشدید می‌کند. مدیریت استرس به تنظیم سطح هورمون کورتیزول کمک می‌کند. راهکارهای مختلفی برای کاهش استرس وجود دارد. انجام فعالیت‌های آرامش بخش مانند یوگا و مدیتیشن، پیاده روی، ایجاد فضایی برای مراقبت از خود و مراقبت‌های روزانه می‌تواند در مدیریت و کاهش استرس تاثیرگذار باشد.
جراحی برای درمان تنبلی تخمدان
حفاری تخمدان لاپاروسکوپی (LOD) روش جراحی کم تهاجمی است که برای درمان مشکلات باروری ناشی از تنبلی تخمدان موثر است. از این روش بیشتر برای کسانی انجام می‌شود که مصرف دارو برایشان پاسخ نمی‌دهد. در این روش با بیهوشی عمومی پزشک با ایجاد یک برش کوچک، لاپاروسکوپ را از داخل شکم عبور داده و تخمدان‌ها با استفاده از گرما برای از بین بردن بافت تولید کننده آندروژن‌ها تحت عمل قرار می‌گیرند.
انتخاب سبک زندگی سالم برای مدیریت تنبلی تخمدان
تغییر سبک زندگی و پرهیز از رفتارهای ناسالم می‌تواند تاثیر قابل توجهی در کاهش علائم تنبلی تخمدان داشته باشد. زنان و دخترانی که به موقع این مشکل را تشخیص داده و با توجه و رعایت نکات زیر می‌توانند از پیشرفت بیماری پیشگیری کنند:
- ورزش منظم با حداقل 150 دقیقه در هفته داشته باشید.
- کاهش مصرف قند باعث پیشگیری از دیابت و بهبود مقاومت به انسولین می‌شود.
- مدیریت استرس، اضطراب و دوری از تنش‌های روانی می‌تواند تاثیرگذار باشد.
- با کاهش وزن و رسیدن به توده بدنی (BMI) استاندارد می‌توان کمک زیادی به بهبود علائم کرد.
- ازدواج در سن مناسب و فرزندآوری به موقع به کنترل بیماری کمک می‌کند.
مصرف غذاهای مغذی و کاهش مواد فرآوری شده و داشتن رژیم غذایی سالم کمک زیادی به کاهش علائم می‌کند.
نتیجه گیری
تنبلی تخمدان به علت عدم تعادل هورمونی به ویژه آندروژن‌ها ایجاد می‌شود. علائم شایع آن کیست تخمدان، قاعدگی نامنظم و موهای زائد است. درمان‌های خانگی و گیاهی می‌توانند به بهبود این مشکل کمک کنند. البته مشاوره با متخصص زنان برای انتخاب برنامه درمانی ضروری است.
