ناهنجاری های رحمی (Uterine abnormalities) به مجموعه‌ای از ناهنجاری های ساختاری رحم گفته می‌شود که میتواند بر توان باروری زنان تأثیر بگذارد. این ناهنجاری‌ها شامل انواع مختلفی از مشکلات مانند رحم تک‌شاخ ، رحم دوشاخ و رحم سپتوم دار می‌شود که هرکدام ممکن است به طور متفاوتی بر توانایی باروری و سلامتی زنان تأثیر بگذارند.
تشخیص و کنترل این ناهنجاری‌ها نیازمند تخصص و تجربه فراوان پزشک زنان است. دکتر نسیم نوری نسب ، بهترین متخصص زنان و زایمان در کرمان ، میتواند در تشخیص و درمان این مشکلات به بیماران خود کمک کرده و به خانم ها برایرسیدن به یک بارداری سالم و موفق کمک بسیار زیادی کند.
انواع رحم و ناهنجاری های آن
ناهنجاری های رحمی در زنان میتواند به دلایل مختلفی مانند عدم رشد رحم به شکل طبیعی ، بیماری های مختلف یا به طور مادرزادی ظاهرشوند. در ادامه انواع ناهنجاری های رحم را بررسی خواهیم کرد:
رحم طبیعی (Normal Uterus)
دکتر نوری نسب ، بهترین متخصص زنان و زایمان و نازایی در کرمان ، این طور بیان می کند که رحم نرمال ، یک اندام توخالی به شکل گلابی است که در ناحیه لگن زنان قرار دارد و نقش بسیار مهمی در سیستم تولیدمثل ایفا می‌کند. دیواره‌های رحم شامل سه لایه هستند:
لایه داخلی یا اندومتر که هر ماه در طی قاعدگی ریزش می‌کند ، لایه میانی یا میومتر که از عضلات صاف تشکیل شده و قدرت انقباض رحم را فراهم می‌کند و لایه خارجی یا پریمتر که رحم را از سایر اندام‌ها جدا می‌کند.
رحم طبیعی به اندازه‌ی مناسبی برای میزبانی و حمایت از جنین در دوران بارداری تنظیم شده است. این ساختار برای پذیرش تخمک بارور شده ، پرورش جنین و تسهیل در زایمان طبیعی ایده‌آل است. هر گونه انحراف از این شکل و ساختار طبیعی ممکن است منجر به مشکلاتی در باروری و بارداری شود.
رحم تک شاخ (Unicornuate Uterus)
در این نوع ناهنجاری مادرزادی ، رحم به جای اینکه به طور کامل تشکیل شود ، فقط یکی از دو تخمدان از طریق لوله های فالوپ به رحم متصل شده و یک نیمه دارد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که یکی از مجاری مولرین که به تشکیل رحم در دوران جنینی کمک می‌کنند ، به درستی توسعه نیابد ؛ در نتیجه ، رحم در این شرایط کوچکتر از حالت طبیعی است و تنها یک لوله فالوپ به آن متصل است.
زنان با رحم تک شاخ ممکن است با مشکلاتی در باروری و بارداری مواجه شوند، از جمله افزایش خطر سقط جنین، زایمان زودرس و بارداری خارج رحمی. با این وجود ، بارداری در این افراد ممکن است امکان پذیر باشد و بسیاری از زنان با این شرایط توانسته‌اند حاملگی موفقی داشته باشند.
رحم دوشاخ (Bicornuate Uterus)
این نوع رحم که به دلیل شکل آن به رحم قلبی شکل نیز معروف است ، یک ناهنجاری مادرزادی رحمی دیگر است که در آن رحم به دو حفره جداگانه تقسیم می‌شود. این تقسیم بندی معمولاً از بخش فوقانی رحم آغاز می‌شود و به دلیل توسعه ناقص در دوران جنینی ایجاد می‌شود.
رحم دوشاخ ممکن است با مشکلاتی مانند سقط جنین مکرر ، زایمان زودرس و مشکلات در کاشت جنین همراه باشد. با این حال ، بسیاری از زنان با رحم دوشاخ قادر به بارداری و زایمان طبیعی هستند ، گرچه ممکن است نیاز به نظارت دقیق‌تر و مراقبت‌های ویژه در طول بارداری داشته باشند. شکل خاص این نوع رحم میتواند بر روند بارداری تأثیرگذار باشد و نیازمند تشخیص و درمان تخصصی توسط متخصصان زنان و زایمان است.
رحم دوتایی (Didelphic Uterus)
رحم دوتایی یکی از ناهنجاری‌های نادر رحمی به شمار می رود که در آن دو رحم جداگانه در بدن زن تشکیل می‌شود. این ناهنجاری به دلیل عدم تلفیق دو بخش کانال مولری در دوران جنینی رخ می‌دهد و میتواند با دو گردن رحم و حتی دو واژن همراه باشد. هر یک از این رحم‌ها به طور جداگانه عمل می‌کنند و می‌توانند به طور مستقل بارداری را حفظ کنند.
زنان با رحم دوتایی ممکن است با چالش‌هایی در باروری و بارداری مواجه شوند ، از جمله سقط جنین ، زایمان زودرس و بارداری در هر دو رحم به طور همزمان. تشخیص این ناهنجاری معمولاً از طریق سونوگرافی یا MRI صورت می‌گیرد و درمان آن بسته به شدت ناهنجاری و مشکلات بالینی مربوطه متفاوت است.
رحم دیواره دار (Septate Uterus)
رحم سپتوم دار یکی از ناهنجاری‌های شایع رحمی است که در آن یک دیواره فیبری یا عضلانی در داخل رحم وجود دارد که آن را به دو بخش مجزا تقسیم می‌کند. این ناهنجاری به دلیل عدم جذب کامل سپتوم مولری در دوران جنینی رخ می‌دهد و ممکن است منجر به مشکلات باروری و بارداری شود.
وجود دیواره در رحم میتواند از کاشت صحیح تخمک بارور شده جلوگیری کرده و منجر به سقط جنین مکرر شود. همچنین ، زنان با رحم دیواره دار ممکن است با مشکلاتی مانند زایمان زودرس و موقعیت غیرطبیعی جنین مواجه شوند. درمان این ناهنجاری معمولاً با استفاده از جراحی هیستروسکوپی برای حذف دیواره اضافی و بهبود شکل رحم انجام می‌شود.
عدم تشکیل کامل رحم (Müllerian Agenesis)
تشکیل نشدن کامل رحم یا سندروم (MRKH) یکی از ناهنجاری های رحمی نادر مادرزادی است که در آن رحم و بخش فوقانی واژن به درستی و به طور کامل تشکیل نمی‌شوند. این سندروم معمولاً در دوران بلوغ با عدم وجود قاعدگی (آمنوره) یا مشکلات جنسی تشخیص داده می‌شود.
زنان با این شرایط معمولاً دارای تخمدان‌های سالم هستند و هورمون‌های جنسی طبیعی دارند ، اما به دلیل عدم وجود رحم ، بارداری طبیعی برای آنها امکان‌پذیر نیست. گزینه‌های درمانی شامل جراحی برای ساختن واژن و استفاده از رحم جایگزین (رحم اجاره‌ای) برای بارداری است. این سندروم میتواند تاثیرات روانی و اجتماعی مهمی داشته باشد که نیاز به حمایت و مشاوره دارد.
رحم آرکوئیت (Arcuate Uterus) یکی دیگر از ناهنجاری های رحمی
رحم قوسی شکل یا کمانی یکی دیگر از ناهنجاری‌های خفیف رحمی است که در آن رحم تقریبا طبیعی به نظر می‌رسد اما دارای یک تورفتگی یا قوس کوچک در بالای حفره رحمی است. این ناهنجاری به دلیل توسعه ناقص یا جذب ناقص سپتوم مولری در دوران جنینی رخ می‌دهد و معمولاً تأثیر قابل توجهی بر باروری ندارد.
با این وجود ، در برخی موارد ، رحم آرکوئیت میتواند منجر به مشکلاتی مانند سقط جنین مکرر یا زایمان زودرس شود. تشخیص این ناهنجاری معمولاً از طریق سونوگرافی یا MRI انجام می‌شود و در بیشتر موارد نیازی به درمان خاصی ندارد مگر اینکه با مشکلات بالینی همراه باشد.
